Jeśli planujesz wydać książkę, musisz między innymi oszacować koszty z tym związane. Arkusz wydawniczy jest jednostką obliczeniową, która definiuje wielkość, układ i strukturę publikacji, a więc przekłada się na jej cenę. Jednak wiele osób, a w szczególności początkujący autorzy i autorki, ma problem z tym, jak obliczyć liczbę arkuszy wydawniczych w dokumencie tekstowym. W prosty sposób wyjaśnię więc, jak to zrobić.
Arkusz wydawniczy – co to jest?
Co to jest arkusz wydawniczy? Termin odnosi się do standardowego formatu, którego używają wydawcy do drukowania i dystrybucji książek, czasopism lub innych materiałów drukowanych. Jest podstawową jednostką miary w branży wydawniczej, umożliwiając wydawcom:
- szacowanie kosztów,
- planowanie harmonogramów produkcji,
- określanie strategii cenowych.
Dzięki temu jesteśmy w stanie obliczyć, jakiego nakładu pracy należy się spodziewać od osób zajmujących się korektą, redakcją i składem. Arkusz wydawniczy nie jest jednak równoznaczny z liczbą stron w książce, co często zakładają osoby spoza branży.
Przyjmuje się natomiast, że jeden arkusz wydawniczy prozy to około 22 stron tekstu przy założeniu, że format to A4, font to Times New Roman, jej rozmiar to 12, a interlinia 1,5. Jeśli jednak będzie to poezja, obliczenia będą inne. Nic więc dziwnego, że wiele osób ma problem z obliczeniem, ile arkuszy wydawniczych ma dana książka.
W branży funkcjonuje jeszcze jedna, bardziej precyzyjna definicja, według której arkusz wydawniczy to:
- 40 000 znaków typograficznych ze spacjami w przypadku prozy,
- 700 linijek w przypadku poezji,
- 800 wierszy obliczeniowych (po 50 znaków każdy),
- 3000 cm² powierzchni ilustracji (np. zapisu nutowego, wzorów matematycznych, diagramów, wzorów chemicznych).
Jak widzisz, jeśli planujesz wydać np. prozę, która zawiera dodatkowe ilustracje, obliczenia się skomplikują.
Jak obliczyć liczbę arkuszy wydawniczych?
Kiedy piszesz powieść lub tworzysz publikację popularnonaukową w edytorze tekstu, nie widzisz, ile faktycznie wyjdzie stron tekstu do druku. Liczba stron będzie się zmieniała w zależności od tego, jaka będzie wielkość fontu, interlinia oraz inne elementy składu. Oznacza to, że liczba stron w edytorze tekstu nie odpowiada liczbie stron w ostatecznej publikacji. To właśnie dlatego w branży stosujemy miarę arkusza wydawniczego.
Skąd jednak masz wiedzieć, jak obliczyć liczbę arkuszy wydawniczych – ile to stron, czy znaków ze spacjami? Potrzebujesz do tego kilku informacji. Jakich?
- Ile znaków ze spacjami zawiera Twoja publikacja – przyjmuje się, że jedna strona A4 (210 × 297 mm) znormalizowanego maszynopisu (fontTimes New Roman, rozmiar czcionki 12 oraz interlinia 1,5) zawiera 1800 znaków ze spacjami. Oznacza to, że arkusz wydawniczy obejmuje mniej więcej 22 strony znormalizowanego maszynopisu, ale są to oczywiście szacunki.
Gdzie znaleźć w edytorze informację o liczbie znaków ze spacjami w tekście? W dokumentach Google’a wystarczy użyć skrótu Ctrl + Shift + C. Jak sprawdzić liczbę znaków w Wordzie? W dolnym pasku dokumentu znajdziesz sekcję Liczba wyrazów – kiedy w nią wejdziesz, wyświetli się nowe okno Statystyka wyrazów, w którym znajduje się informacja o liczbie znaków ze spacjami.
Pamiętaj, że liczba znaków typograficznych obejmuje nie tylko główny tekst, ale również przypisy dolne i bibliografię. Jeśli publikacja nie zawiera żadnych ilustracji, tabel czy zdjęć, to wystarczy Ci informacja o tym, ile łącznie znaków ze spacjami ma Twój tekst.
Liczba znaków ze spacjami w dokumencie Google’a
Liczba wyrazów w Wordzie
Liczba znaków ze spacjami w Wordzie
W przypadku poezji najlepiej, jeśli po każdym utworze wstawisz podział strony (zamiast kilkudziesięciu enterów, które często stosują autorzy). Wtedy w sekcji Układ musisz znaleźć funkcję Numery wierszy. Podobnie działaj, jeśli będziesz szukać informacji o liczbie wierszy obliczeniowych.
Sekcja Numery wierszy w Wordzie
- Powierzchnia materiału wizualnego w publikacji – 1 arkusz wydawniczy to 3000 cm² powierzchni ilustracji, tabeli, wzorów, fotografii czy grafik, natomiast przy dużej liczbie elementów obliczenia na tej podstawie są dla wielu osób zbyt czasochłonne. Wówczas wydawcy mogą się zdecydować na wycenę składu od pojedynczej strony, a nie arkusza wydawniczego.
Jeśli jednak chcesz oszacować liczbę arkuszy, a publikacja zawiera ilustracje, grafiki lub wykresy, musisz do liczby znaków typograficznych dodać powierzchnię tych elementów. W jaki sposób to zrobić? Musisz obliczyć powierzchnię obrazków i tabel (wysokość × szerokość), zsumować powierzchnię wszystkich elementów w publikacji i sprawdzić, jak ta liczba ma się do założenia, że 1 arkusz wydawniczy to 3000 cm² powierzchni ilustracji. Następnie musisz dodać liczbę, która wyjdzie Ci z obliczeń, do liczby arkuszy wydawniczych, która wynika z liczby znaków ze spacjami.
Szerokość i wysokość obrazu w dokumencie Google’a
Rozmiar obrazu w Wordzie
Przykład obliczenia liczby arkuszy wydawniczych w złożonej już publikacji
Załóżmy, że musisz obliczyć liczbę arkuszy wydawniczych dla publikacji, która składa się ze 100 stron tekstu w dwukolumnowym układzie. W publikacji znajduje się oprócz tego 50 grafik, a jej format to standardowe A4. Jak sprawdzić, ile arkuszy wydawniczych zawiera gotowy już materiał?
Krok 1: Wyliczenie powierzchni tekstu
Zakładając, że jedna strona tekstu A4 w dwóch kolumnach zajmuje około 5000 znaków ze spacjami, to łączna objętość tekstu wynosi 100 * 5000 = 500 000 znaków. To z kolei oznacza, że sama treść w publikacji zajmuje 12,5 arkuszy wydawniczych (500 000 / 40 000 = 12,5).
Krok 2: Wyliczenie powierzchni materiałów wizualnych
Znając rozmiar każdej z grafik, musimy obliczyć, ile miejsca zajmują w centymetrach kwadratowych. Przyjmijmy, że jedna grafika zajmuje 10 cm x 10 cm = 100 cm². Całkowita powierzchnia 50 grafik wynosi 50 * 100 cm² = 5000 cm².
Przy założeniu, że 1 arkusz wydawniczy to 3000 cm² materiałów wizualnych, to w tym przypadku elementy zajmują 1,67 arkusza wydawniczego (5000 / 3000 = 1,67).
Krok 3: Obliczenie liczby arkuszy wydawniczych
Aby obliczyć liczbę arkuszy wydawniczych, musimy zsumować dane, które wyszły nam ze wcześniejszych obliczeń. W przypadku tekstu ciągłego okazało się, że publikacja składa się z 12,5 arkuszy wydawniczych, natomiast materiały wizualne zajmują 1,67 arkusza wydawniczego. To oznacza, że cała publikacja to 14,7 arkuszy wydawniczych (12,5 + 1,67 = 14,17).
Kalkulator wydawniczy
Jeżeli znasz liczbę znaków ze spacjami w swoim tekście, to kalkulator wydawniczy dokona podstawowych obliczeń za Ciebie – dzięki temu dowiesz się zarówno, ile arkuszy wydawniczych zawiera Twoja książka, jak i oszacujesz, z jakimi kosztami musisz się liczyć.
Co to jest arkusz wydawniczy i jak go obliczyć – podsumowanie
Dlaczego to, w jaki sposób obliczyć liczbę arkuszy wydawniczych, a nie to, ile stron zawiera dokument tekstowy, jest tak ważne? Taka informacja przyda Ci się między innymi w kontakcie z osobami odpowiedzialnymi za redakcję, korektę (sprawdź, czym różni się redakcja od korekty) czy skład – dzięki temu będą w stanie oszacować czas potrzebny na swoją pracę oraz wycenić usługę (przeczytaj, ile kosztuje wydanie książki). Dodatkowo tę jednostkę miary stosuje się do celów statystycznych, choć np. naukowcy muszą znać liczbę arkuszy wydawniczych, kiedy rozliczają się w ramach parametryzacji. Dotyczy to już opublikowanych materiałów i sprawia wiele trudności, bo w internecie można znaleźć wiele sprzecznych informacji na ten temat.
